Tahıl piyasalarının riskleri yanlış fiyatladığı uyarısından bulunan SovEcon Genel Direktörü Andrey Sizov, “Bugünkü fiyatlar ve volatilite, karşımızdaki jeopolitik, politik, lojistik ve yapısal riskleri kesinlikle yansıtmıyor. Özellikle buğday arz-talep dengesinin sıkılığı, önümüzdeki dönemde piyasaların beklediğinden çok daha kırılgan bir ortam yaratabilir,” dedi. 

Andrey Sizov
SovEcon Genel Direktörü

Küresel tahıl piyasaları yüzeyde sakin görünse de, derinde ciddi riskler barındırıyor. Küresel tahıl piyasalarının önde gelen otoritelerinden SovEcon Genel Direktörü Andrey Sizov, fiyatlardaki ve oynaklıktaki çok yıllı düşüşlerin piyasa katılımcılarını “sahte bir güven duygusuna” sürüklediği uyarısında bulunuyor. 

Dünya çapında en çok alıntı yapılan tarım analistlerinden biri olan Sizov, Kasım ayında düzenlenecek Global Grain Cenevre Konferansı’ndaki konuşmasından önce yaptığı özel değerlendirmede, buğday arz-talep dengesinin sıkılığı, değişen ticaret rotaları ve soğuyan Çin ekonomisinin 2025/26 sezonunu beklenenden çok daha zorlu hale getirebileceğini vurguladı. Ona göre, “bugün sektörün karşı karşıya olduğu en büyük tehlike rehavet.” 

SovEcon Genel Direktörü Sizov, 2025/26 sezonuna ilişkin beklentilerini ve tahıl piyasalarındaki temel riskleri şöyle değerlendirdi:

Jeopolitik, lojistik ve politika faktörleri göz önüne alındığında Karadeniz bölgesinin, 2025/26 sezonunda dünya tahıl ticaretindeki rolünü nasıl görüyorsunuz?

Son yıllarda Karadeniz, özellikle buğday ticaretinde dünyanın en önemli merkezlerinden biri haline geldi. Bunun ardında liberalleşme, elverişli iklim koşulları, verimli topraklar ve Orta Doğu ile Kuzey Afrika’daki buğdaya bağımlı ithalatçılara yakın coğrafi konum gibi etkenler bulunuyor. Bu avantajların çoğu hâlâ geçerli. Ancak Rusya’da 2021’de yürürlüğe giren katı ihracat vergileri, çiftçilerin gelirini ciddi şekilde azaltırken üretim üzerinde baskı yaratıyor. Son yıllardaki olumsuz hava koşulları da bu etkiyi artırıyor. 

Ukrayna’da ise savaşın ardından ekim alanları azaldığı için üretim keskin biçimde düşmüş olsa da, sektör beklenenden daha dirençli bir performans sergiledi. Romanya ve Bulgaristan da artan üretim ve özellikle Köstence limanı çevresinde yapılan altyapı yatırımları sayesinde bölgesel ticarette daha görünür aktörlere dönüşüyor. Bu eğilimi yansıtan bir adım olarak CME, Karadeniz buğday fiyatlamasını daha doğrudan takip etmeye olanak tanıyan CVB (Constanța/Varna/Burgas) buğday vadeli işlem sözleşmesini piyasaya sundu.

“PİYASALAR RİSKLERİ GÖRMEZDEN GELİYOR”

Savaş, iklim ve döviz dalgalanmalarına karşı piyasalar oldukça hassas. Peki, değirmenciler ve tahıl tüccarlarının yeterince farkında olmadığı riskler neler?

En büyük risk rehavet. Birçok piyasa oyuncusu, tahıllarda yaşanan düşüş trendinin sonsuza kadar süreceğini sanıyor. Oysa Eylül ayında CBOT buğday vadeli işlemlerinin ima edilen oynaklığı (IV), Kasım 2020’den bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi. Peki, bu durum, tarihsel olarak düşük küresel stok/kullanım oranlarıyla uyumlu mu? Hayır. Dünyanın en büyük buğday ihracat merkezi Karadeniz’de süren savaşla uyumlu mu? Hayır. Hâlâ yüksek seyreden küresel enflasyonla uyumlu mu? Yine hayır.

Kısacası, bugünkü fiyat ve oynaklık seviyeleri, piyasanın gerçek risk tablosunu yansıtmıyor.
Tam olarak hangi unsurun kırılma noktası olacağını kestirmek zor, ancak piyasalar mevcut riskleri doğru fiyatlamıyor.

YENİ İTTİFAKLAR, YENİ KORİDORLAR

Değişen ticaret yolları ve yeni ittifaklar, önümüzdeki 12 ayda tedarik zincirlerini nasıl dönüştürebilir?

Şu anda en önemli küresel tarım ticareti hikâyesi ABD–Çin ticaret savaşı. Bu kez Pekin uzun vadeli bir stratejiye hazırlanmış görünüyor. Eylül sonu itibarıyla Çin, Güney Amerika’dan agresif alımlar yaparak soya ihtiyacını büyük ölçüde karşıladı. Başkan Trump’ın ilk döneminde yaşanan ilk ticaret savaşı (2018–2020) sonrası da Brezilya’dan ithalatını ciddi şekilde artırmıştı.
Yeni sezonda Çin, ABD’den neredeyse hiç tarım ürünü satın almadı ve bu tutumu sürdürmekte kararlı görünüyor. Trump’ın son açıklamalarına göre 2026 başında Pekin’e bir ziyaret planı var; bu da kapsamlı bir ticaret anlaşmasının o zamana kadar beklenmemesi gerektiği anlamına geliyor.

Pekin yönetimi, konuyu 2026’daki ara seçim dönemine kadar uzatmayı tercih edebilir. Bu süreçte küresel ticaret rotaları yeniden şekillenecek: Çin’e giden ABD soya fasulyesi azalacak; bunun yerine Avrupa Birliği’ne veya hatta Güney Amerika’ya yönelen akışlar artabilir. Ancak bu yeni düzen, daha az verimli ve daha maliyetli olacak.

FİYATLARI BELİRLEYECEK UZUN VADELİ FAKTÖR: ÇİN’İN TALEBİ

Kısa vadeli dalgalanmaların ötesinde, 2025/26 sezonunda fiyatları belirleyecek en önemli uzun vadeli faktör hangisi?

Kesinlikle Çin. Özellikle Çin’in tahıl ve gıda talebi, küresel üretim ve ticaretin en belirleyici unsurlarından biri olmaya devam edecek. Uzun yıllardır Çin, küresel gıda ticaretinin büyüme motoru konumundaydı. Ancak artık tablo değişiyor:

• Nüfus yavaşça azalmaya başladı,
• Kişi başına et tüketimi doygunluk noktasına ulaştı, hatta bazı segmentlerde azalma eğilimi var,
• Hayvancılık sektöründeki verimlilik artışı sayesinde birim başına daha az yem kullanılıyor,
• Ve Çin, dışa bağımlılığı azaltmak için iç üretime büyük yatırım yapıyor.

Tüm bu gelişmeler, Çin’in orta vadede talebinin kademeli biçimde düşeceğine işaret ediyor. Ve bu boşluğu hangi bölgenin doldurabileceği ise hâlâ belirsiz.

“BUGÜNKÜ FİYATLAR GERÇEK RİSKLERİ YANSITMIYOR”

Kasım ayında Global Grain Cenevre’de yapacağınız konuşmanın ana mesajı ne olacak?

Rehavete kapılmayın. Bugünkü fiyatlar ve volatilite, karşımızdaki jeopolitik, politik, lojistik ve yapısal riskleri kesinlikle yansıtmıyor. Özellikle buğday dengelerinin sıkılığı, önümüzdeki dönemde piyasaların beklediğinden çok daha kırılgan bir ortam yaratabilir.

ANDREY SİZOV KİMDİR?

Andrey Sizov, küresel tahıl ve yağlı tohum piyasalarında 25 yılı aşkın deneyime sahip bir uzman. SovEcon danışmanlık şirketinin genel direktörü ve The Sizov Report adlı, Karadeniz tahıl piyasalarına odaklanan raporun genel yayın yönetmeni olan Sizov, ayrıca çok sayıda büyük çiftlik, ticaret firması ve yatırım fonuna danışmanlık yapmaktadır.

Dünya çapında en çok alıntı yapılan tarım analistlerinden biri olan Sizov’un görüşleri Wall Street Journal, Financial Times, Bloomberg ve Reuters gibi önde gelen medya kuruluşlarında sık sık yer almaktadır. USDA Ag Outlook Forum ve Global Grain Geneva gibi büyük organizasyonlarda ana konuşmacı olarak sahne almakta; ayrıca Agriculture.com, Financial Times ve Forbes gibi platformlarda tarım ve gıda konularında yazılar kaleme almaktadır.